sociale- en emotionele ontwikkeling tieners en pubers

‘Een op de vier volwassenen krijgt vroeg of laat met psychische klachten te maken. In de meeste gevallen zijn die al in de adolescentie ontstaan’, legt Germeys uit. 

Uit het SIGMA-onderzoek blijkt dat veruit de meeste tieners psychische klachten heeft. Dat gaat meestal om lichte klachten als slecht slapen, moeilijk kunnen concentreren tot 20% die ernstige klachten hebben als denken aan de dood of dat anderen hen kwaad willen doen. 

Hierbij geld over het algemeen dat er meer klachten ontstaan naarmate de leeftijd stijgt en dat meisjes meer psychische klachten ervaren dan jongens.

Het is soms lastig onderscheid te maken of deze klachten bij de pubertijd horen of dat er sprake is van psychische klachten. Vandaar ook dat ouders of docenten soms niet doorhebben dat het minder gaat met de tiener/puber in kwestie.

Uit eerder onderzoek is gebleken dat gepest worden een belangrijke indicator is voor psychische klachten. Hoe ernstiger de pesterijen, des te meer psychische klachten er gerapporteerd worden. Jongeren hebben in dergelijke gevallen vooral last van depressieve gevoelens, angsten en psychosen. 

Volgens Germeys is het cruciaal dat er meer ingezet wordt op de preventie van pesten, maar ook dat mentale problemen meer bespreekbaar worden. 

‘Hebben jongeren psychische klachten omdat ze worden gepest of andersom? Dat weten we niet. Misschien worden ze er juist slachtoffer van doordat ze zich wat vreemd gedragen en zich in zichzelf terugtrekken. Als dat zo is, zou het helpen om het taboe rond pesten te doorbreken’, aldus Germeys. 

Een andere belangrijke indicator voor psychische klachten zijn traumatische ervaringen. Dit kan komen door een harde klap van een broer of zus die indruk heeft gemaakt, slachtoffer of getuige van een diefstal of ander misdrijf, maar ook emotionele verwaarlozing of mishandeling. 45% van de deelnemers van het onderzoek gaven aan meer dan vijf van dit soort ervaringen te hebben en 12% heeft er meer dan twaalf gehad. 

Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat als de jongeren iemand hebben waarbij ze hun hart kunnen luchten en om advies kunnen vragen, de kans op psychische problemen minder wordt. Als er vermoeden is van psychische problemen is het belangrijk dat ouders, familieleden, vrienden en leerkrachten juist contact blijven zoeken. Nog belangrijker zijn de sociale vaardigheden van jongeren. Hebben jongeren snel het gevoel dat ze iemand kunnen vertrouwen, kunnen ze anderen goed lezen, zijn ze zich ervan bewust dat ze iemand kwetsen? ‘Een gebrek aan zulke vaardigheden is een voorspeller van psychische problemen’, zegt Germeys. ‘Jongeren die zich sociaal weinig competent voelen, hebben meer klachten dan anderen.’

Ouders kunnen een belangrijke rol spelen en bijdragen aan de sociale ontwikkeling van hun kind. Als ouders vermoeden dat hun kind mentale problemen heeft, dan is het heel belangrijk dat ze niet in paniek raken. Beter kan men een luisterend oor bieden en een vinger aan de pols houden, of hulp vragen van een professional als dit nodig is. 

Een goede ondersteuning in de sociale- en emotionele ontwikkeling is paardencoaching. Door aanraking en contact met het paard komt er oxytocine vrij, ook wel ‘gelukshormoon’ genoemd. Tegelijkertijd neemt door het contact het cortisol gehalte, een van de belangrijkste stresshormonen, af. Door de combinatie van de toename van oxytocine en de afname van cortisol zal de bloeddruk en hartslag omlaag gaan en voelt men zich meer ontspannen en gelukkiger. Je voelt je vertrouwd en zal makkelijker delen wat er op het hart ligt. 

Het paard spiegelt tijdens de coaching de tiener/puber en reageert op zijn/haar gedrag. Hierdoor krijgt de tiener/puber inzicht in het eigen gedrag en de gevolgen hiervan. Het paard zal anders reageren als het gedrag van de tiener/puber verandert. Hierdoor kunnen tieners/pubers hun nieuwe en opgedane inzichten via oefeningen met de paarden direct in de praktijk brengen en zal er sneller gedragsverandering te zien zijn. Door de directe feedback van de paarden op de gedragsverandering zorgt dit voor essentiële leermomenten voor de tiener/puber.